Keto Frikadeller aka δανέζικα κεφτεδάκια

Ποιος πραγματικά ξέρει την ιστορία του κεφτέ γενικά;

Και γιατί είμαστε τόσο τρελαμένοι να τρώμε κεφτεδάκια σε κάθε χώρα, αλλά και στη Δανία; Και στην τελική, πόσο μας νοιάζει από πού ήρθε αυτό το φαγητό;

Απλά θέλω να το φάω!

Τα φρικαντέλερ πιθανότατα ήρθαν στη Δανία από τη γειτονική Γερμανία, όπου τα ξαδερφάκια τους, οι “Frikadellen”, ήταν ήδη αγαπητά. Οι άνθρωποι τότε, όπως και σήμερα, αγαπούσαν να ανταλλάσσουν γεύσεις και συνταγές, και όταν το λέω αυτό, εννοώ ξεδιάντροπα τα κλέψαμε από τους Γερμανούς.

Το frikadelle (ενικός) είναι ένα στρογγυλεμένο, με επίπεδο πάτο, κεφτεδάκι από κιμά, που συχνά συγκρίνεται με τη γερμανική εκδοχή των κεφτέδων με το σχεδόν ίδιο όνομα. Η προέλευση του πιάτου είναι άγνωστη αλλά κάτι θα κάνουμε και για σας που σας τρώει η περιέργεια… Ο όρος Frikadelle είναι γερμανικός, αλλά το πιάτο συνδέεται με τη γερμανική, τη σκανδιναβική και την πολωνική κουζίνα. Είναι ένα από τα πιο δημοφιλή γεύματα στην Πολωνία, όπου είναι γνωστά ως kotlety mielone. Μπορεί ίσως ετυμολογικά να σχετίζεται με το γαλλικό fricandeau και το λατινικό frīgere («ψητό»). 

Υπάρχουν διάφορες τοπικές παραλλαγές του frikadelle σε όλη τη Σκανδιναβία, τόσο ως κύριο πιάτο όσο και ως συνοδευτικό. Στη Σουηδία , η λέξη frikadeller αναφέρεται σε κεφτεδάκια που είναι βραστά, όχι τηγανητά. Προφανως αφού ξεκινησα να διαβάζω η ίδια για τους κεφτέδες, κατέληξα ότι ΝΑΙ ΜΕ ΝΟΙΑΖΕΙ ΑΠΟ ΠΟΎ ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ ΟΙ ΚΕΦΤΕΔΕΣ, και, αναγκαστικά, θα πρέπει να το διαβάσετε και εσείς… 

Ντετέκτιβ των Frikadeller λοιπόν! Οι πρώτες νύξεις για τον κεφτέ εμφανίζονται στο αρχαίο ρωμαϊκό βιβλίο μαγειρικής από τον γκουρμέ Apicius. Υπάρχουν πολλές συνταγές με λουκάνικα στις οποίες χρησιμοποιήθηκε κιμάς, ο οποίος γεμίστηκε στα έντερα, και ό,τι περίσσευε κατέληγε μόνος του στο τηγάνι, τηγανισμένος με τα συνδετικά, δηλαδή αυγό και αλεύρι.

Ακολουθώντας τα ίχνη των κεφτέδων, φτάνουμε στα αραβικά βιβλία μαγειρικής της Ανδαλουσίας στην Ισπανία, γύρω στο 1200. Εδώ, οι κεφτέδες αναφέρονται ως κεμπάπ. Η συνταγή αυτή εξαπλώνεται παγκοσμίως ως Köfte -Μέση Ανατολή/Ελλάδα, cevapcici -Βαλκάνια, kötbullar -Σουηδία- που τα τρώμε στα ΙΚΕΑ, polpetti -Ιταλία, bitok -Ρωσία, rissole -Αγγλία, klopse -Γερμανία, κροκέτα -Γαλλία ή απλά meatballs όπως τα λένε οι Αμερικάνοι.

1597, Anna Wecker

Στο βιβλίο μαγειρικής της Anna Wecker από το 1616, εμφανίζεται  το Klosser -κουλούρι/σβώλος κρέατος.

Αλλά μόνο στο βιβλίο μαγειρικής της Anna Elisabeth Wigant , An aristocratic Ladie´s cookbook από το 1703  υπάρχει μια συνταγή για το πιάτο Fricadelle, το οποίο αποτελείται από αρνί. Όμως το τηγανητό Fricadelle αναφέρεται για πρώτη φορά περίπου 150 χρόνια αργότερα στο βιβλίο μαγειρικής της  δανέζας Anne Marie Mangor από το 1850, και εδώ πλάθεται με ένα κουτάλι και τηγανίζεται σε λιωμένο λίπος από μοσχαράκι ή αρνί, και μετά το κεφτεδάκι μοιάζει ξαφνικά πολύ με εκείνους άλλων εθνών. 

Και τώρα νιώθω πολύ καλύτερα που το έμαθα όλο αυτό, και ας βαρεθήκατε εσείς.

Καθώς βυθιζόμαστε στις γαστρονομικές σκιές του παρελθόντος, τον 17ο αιώνα, οι Δανοί άρχισαν να καταγράφουν συνταγές για αυτά τα νόστιμα κεφτεδάκια με χοιρινό  κιμά, λίγο ψωμί ή αλεύρι και μπαχαρικά.

Το μεγάλο μυστήριο αποκαλύπτεται τον 19ο αιώνα που τα φρικαντέλερ έγιναν πραγματικά main stream στη δανέζικη κουζίνα. Ήταν εύκολα στην προετοιμασία και ιδανικά για μεγάλες οικογένειες ή γιορτές, δε χρειαζόταν ακριβό κρέας για να γίνουν.

Έγιναν το αγαπημένο πιάτο τόσο στα χωριά όσο και στις πόλεις. Έτσι, το ταξίδι μέσα στους αιώνες και τις κουζίνες αποκαλύπτει την εξέλιξη του κεφτέ, από τους αρχαίους Ρωμαίους μέχρι την καρδιά της Δανίας, ενισχύοντας την αίσθηση του μυστηρίου και της ανακάλυψης. Νιώθετε και εσείς καλύτερα τώρα;

Τι περιλαμβάνει η μαγική αυτή συνταγή; Χοιρινό κιμά (ή και λίγο μοσχαρίσιο), κρεμμύδι, αυγό, γάλα και ψίχουλα ψωμιού ή αλεύρι. Τα τελευταία χρόνια πολλοί βάζουν και βρώμη για να παραμείνουν ζουμερά. Αυτό, στη δική μου εκδοχή το κάνει το ψύλλιουμ με τα υγρά και το αυγό, και αν δείτε στο βίντεο φαινεται πόσο αφράτα είναι. Όλα αυτά ανακατεύονται, γίνονται πλατιοί κεφτέδες και τηγανίζονται μέχρι να πάρουν χρυσαφένιο χρώμα.
Σήμερα, τα φρικαντέλερ είναι η απόλυτη δανέζικη κουλτούρα σε ένα πιάτο.

Τα βρίσκεις παντού, από καθημερινά τραπέζια μέχρι γιορτές, συνοδευόμενα από πατάτες, σάλτσα και κόκκινο λάχανο το χειμώνα, πατατοσαλάτα με ξινή κρέμα το καλοκαίρι, σε σάντουιτς, σκέτα κρύα, έτοιμα συσκευασμένα σε πακέτα στο σουπερμάρκετ, σε κάθε κολατσιό στο σχολείο ή στη δουλειά.
Παραλλαγές και πειραματισμοί εννοείται υπάρχουν, φυσικά οι Δανοί δε σταμάτησαν εκεί, και καμία συνταγή δε μένει στασιμη στο χρόνο.

Δοκίμασαν νέες συνταγές με διαφορετικά μπαχαρικά, κρέατα όπως κοτόπουλο ή γαλοπούλα, και χορτοφαγικές εκδοχές. Όλες αυτές οι παραλλαγές κάνουν τα φρικαντέλερ ακόμα πιο ενδιαφέροντα αλλά μην τρελαθούμε κιόλας! Τα καλύτερα είναι τα κλασικά και αυτά εδώ τα κέτο, ίσως είναι και καλύτερα γιατί παραμένουν ζουμερά και αφράτα.
Οι Δανοί μετανάστες προφανώς πήραν μαζί τους τα Φρικαντέλερ σε όλο τον κόσμο, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου τα προσάρμοσαν στις τοπικές γεύσεις και υλικά. Έτσι, τα φρικαντέλερ έγιναν παγκόσμιο αγαπημένο!

Κάθε δανέζικη οικογένεια έχει τη δική της μοναδική συνταγή για φρικαντέλερ, μεταδίδοντας τα μυστικά από γενιά σε γενιά. Αυτό κρατά ζωντανή την παράδοση. 
Τα φρικαντέλερ είναι κάτι περισσότερο από φαγητό· είναι ένα κομμάτι της δανέζικης κουλτούρας. Τα βρίσκεις σε βιβλία μαγειρικής, φεστιβάλ φαγητού και, φυσικά, σε κάθε γωνιά της Δανίας.

Μάκρος δε βγάζω, είναι εύκολα. Και αλλάζουν εύκολα ανάλογα τον κιμά, και αν βάλετε κρέμα ή όχι.

Ελπίζω να σας αρέσουν κι εσάς.